SSVD (VBAC): Kanıta Dayalı Kısa Rehber

1) VBAC/SSVD nedir?

Önceki sezaryenden sonra vajinal doğum denemesine TOLAC (trial of labor after cesarean) denir; başarılı olduğunda VBAC/SSVD olur. Tipik başarı oranı %60–80 aralığındadır (kişisel faktörlere göre değişir). 

2) Faydalar ve riskler

• Başarılı SSVD: Daha hızlı iyileşme, daha az ameliyat riski; tekrar sezaryenlerin artmasıyla ilişkili plasenta previa/akreta gibi geleceğe dönük risklerden kaçınmaya yardımcı olabilir. 

• Uterin rüptür (skar açılması) riski: Tek alt-transvers uterin kesi için yaklaşık %0.5 (1/200) düzeyinde bildirilir; nadir ama ciddi kabul edilir. 

• Birden fazla önceki sezaryen: Rüptür riski bazı çalışmalarda %0.9–1.8’e, serilere göre %0.9–3.7 aralığına çıkabilir; karar bireyselleştirilir. 

3) Kimler genelde uygun ?

• Önceki kesi tipi alt-transvers olan, tek (ve çoğu durumda iki) önceki sezaryeni olan kişiler; ek risk taşımıyorsa TOLAC için aday kabul edilebilir. 

• Önceki doğumda vajinal doğum öyküsü olanlar, başarının artması yönünde olumlu faktör taşır. (Kılavuzlar bu faktörü destekleyici olarak anıyor.) 

4) Kimler için uygun değil ?

• Klasik (dikey) veya T-şekilli uterin kesi, önceki uterin rüptür, geniş transfundal cerrahi; ayrıca vajinal doğuma mutlak kontrendikasyonlar (ör. majors plasenta previa).

5) Doğumun yapılacağı yer ve izlem

• Sürekli fetal kalp hızı izlemi önerilir; acil sezaryen olanağı olan merkez koşulu vurgulanır. 

6) İndüksiyon/augmentasyon (doğum başlatma–güçlendirme)

• Uygulanabilir ancak spontan doğuma göre VBAC olasılığı bir miktar düşebilir ve rüptür riski biraz artabilir; mekanik olgunlaştırma (Foley) ve dikkatli oksitosin tercihleri vardır. 

• MİSOPROSTOL (PGE1) ile indüksiyon, önceki uterin skarı olan gebeliklerde kontrendikedir.

7) Zamanlama ve aralık (iki doğum arası süre)

• <18 ay doğum-doğum aralığı TOLAC’ta rüptür riskini artırabilir; ≥18–24 ay aralığında risk artışı belirgin olmayabilir (veriler gözlemsel ve heterojen). Danışmanlıkta not edilir. 

8) Doğuma hazırlık planı (uygulanabilir adımlar)

• Kayıtlar: Önceki sezaryen notları (kesi tipi, endikasyon, seyir).

• Kişisel faktörler: VKİ, beklenen doğum ağırlığı, önceki doğumdaki neden (tekrarlayıcı mı?) tartışılır. 

• Yer/seçenekler: Sürekli izlem ve acil müdahale kapasitesi olan merkez. 

• İndüksiyon yol haritası: Serviks olgun değilse mekanik yöntem; oksitosin varsa titrasyon ve yakın izlem. Misoprostol yok. 

• Ağrı yönetimi: Epidural uygundur; rüptür riskini artırdığına dair kanıt yoktur (izlem disiplini korunur). 

9) Doğum sırasında “başarı hijyeni”

• Erken kabul ve temel tetkikler (hastane protokolüne göre). Sürekli CTG ile fetal izlem. 

• İlerleme takibi: İlk–ikinci evre yönetimi güncel distosi tanımlarına göre; gereksiz erken “başarısız TOLAC” tanısından kaçınma. 

• Dönüş eşiği (sezaryene geçiş): İzlemde bozulma, ilerlemenin durması, klinik rüptür şüphesi gibi net eşikler ekipçe önceden belirlenir. 

10) Kanıt düzeyi 

11) SSS — SSVD hakkında kısa yanıtlar

• VBAC herkese uygun mu?

Hayır. Alt-transvers skarlı çoğu kişi aday olabilir; klasik/T-kesi, önceki rüptür veya vajinal doğuma mutlak engel varsa uygun değildir. 

• Rüptür belirtileri nasıl yakalanır?

Klinikte en duyarlı bulgu fetal kalp hızında bozulmadır; bu nedenle sürekli izlem önerilir. 

• İndüksiyon yasak mı?

Hayır. Mekanik yöntemler ve dikkatli oksitosinle mümkün; misoprostol kontrendike. 

• Aralık kısa ise (ör. 12 ay)?

Bazı veriler riski artırabileceğini gösterir; <18 ay için dikkatli danışmanlık yapılır. 

Not: Bu sayfa eğitim amaçlıdır; kişisel planınızı hekiminiz/ebenizle oluşturun.

KAYNAKÇA

• https://www.obgproject.com/2023/03/06/candidate-vaginal-birth-cesarean-section/?utm_source

• https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/practice-bulletin/articles/2019/02/vaginal-birth-after-cesarean-delivery?utm_source

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507844/?utm_source

• https://journals.lww.com/greenjournal/fulltext/2017/11000/practice_bulletin_no__184__vaginal_birth_after.48.aspx?utm_source

• https://www.rcog.org.uk/media/kpkjwd5h/gtg_45.pdf?utm_source